ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Στις  διατροφικές αλλεργίες  το ανοσοποιητικό σύστημα υπεραντιδρά με συγκεκριμένη πρωτεΐνη που βρίσκεται στο αλλεργιογόνο τρόφιμο.   Τα συμπτώματα της διατροφικής αλλεργίας παρατηρούνται αμέσως μετά την κατανάλωση των συγκεκριμένων τροφίμων.  Ακόμη και μία πολύ μικρή ποσότητα του αλλεργιογόνου τροφίμου μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση συμπτωμάτων.  Σε ορισμένα άτομα, οι διατροφικές αλλεργίες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά συμπτώματα ή ακόμη και αναφυλαξία (αντίδραση απειλητική για την ζωή του ατόμου).  Καθώς οι διατροφικές αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να αποβούν μοιραίες για την ζωή του ατόμου,  τα άτομα με αυτού του τύπου τις αλλεργίες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά αποφεύγοντας τα αλλεργιογόνα τρόφιμα.

Πολλές διατροφικές αλλεργίες πρώτο-διαγιγνώσκονται στην πρώτη παιδική ηλικία αν και μπορεί να εμφανιστούν τόσο στα μεγαλύτερα παιδιά όσο και στους ενήλικες. Στατιστικά οι διατροφικές αλλεργίες επηρεάζουν περίπου το 6-8% των παιδιών κάτω των 5 ετών και περίπου το 3-4% των ενηλίκων.   Πολλά παιδιά  μεγαλώνοντας μπορεί να ξεπεράσουν την διατροφική αλλεργία.

Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι πολλά άτομα που θεωρούν ότι είναι αλλεργικά σε κάποιο τρόφιμο ενδέχεται στη πραγματικότητα να είναι δυσανεκτικοί σε αυτό.  Κάποια συμπτώματα της διατροφικής δυσανεξίας και των τροφικών αλλεργιών είναι  παρόμοια αλλά οι διαφορές μεταξύ των δύο είναι σημαντικές.    Παρόλα αυτά η διατροφική δυσανεξία είναι μία  λιγότερο σοβαρή κατάσταση καθώς δεν παρατηρείτε συμμετοχή  του ανοσοποιητικού συστήματος.

Αίτια

Όταν έχετε μια τροφική αλλεργία, το ανοσοποιητικό σας σύστημα αναγνωρίζει λανθασμένα ένα συγκεκριμένο τρόφιμο ή μία ουσία που βρίσκεται στα τρόφιμα ως κάτι επιβλαβές.  Το ανοσοποιητικό σας σύστημα διεγείρει τα κύτταρα να απελευθερώσουν αντισώματα γνωστά  ως  ανοσοσφαιρίνες Ε (IgE), προκειμένου να εξουδετερώσουν το ένοχο  τρόφιμο ή την ένοχη ουσία που βρίσκεται στο τρόφιμο (το αλλεργιογόνο). Έτσι την επόμενη φορά που θα καταναλώσετε  ακόμη και ελάχιστη ποσότητα από το εν λόγω τρόφιμο ή ουσία, τα αντισώματα IgE το αντιλαμβάνονται  και διεγείρουν το ανοσοποιητικό σας σύστημα να απελευθερώσει στη κυκλοφορία τους αίματός σας, μια χημική ουσία που ονομάζεται ισταμίνη, καθώς και άλλες χημικές ουσίες.
Αυτές οι χημικές ουσίες προκαλούν μια σειρά από αλλεργικές αντιδράσεις που περιλαμβάνουν καταρροή, τσούξιμο στα μάτια, ξηρότητα του φάρυγγα, εξανθήματα,  κνίδωση, ναυτία, διάρροια, δυσκολία στην αναπνοή, ακόμη και αναφυλακτικό σοκ.

• Τρόφιμα που συχνά προκαλούν αλλεργίες

Στους ενήλικες τα τρόφιμα που συχνά προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις είναι τα παρακάτω:

• Ψάρια και οστρακόδερμα  όπως γαρίδες, αστακοί, καβούρια
• Φιστίκια
• Ξηροί καρποί όπως καρύδια
• Αυγά.

Ενώ τα «προβληματικά» τρόφιμα για τα παιδιά είναι:

• Αυγά,
• Γάλα (ιδιαίτερα στα βρέφη και στα πολύ μικρά παιδιά)
• Φιστίκια.
• Ξηροί καρποί
• Σιτάρι
• Σόγια

Ενώ η σοκολάτα,  θεωρείται από μερικούς γονείς ότι είναι υπεύθυνη για τροφικέαλλεργίες  στα παιδιά,  εντούτοις  σπάνια προκαλεί  αλλεργία. 

Συμπτώματα

Σε ορισμένα άτομα, μια αλλεργική αντίδραση σε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο μπορεί να είναι δυσάρεστη όχι όμως σοβαρή.  Ενώ σε άλλα άτομα, μία  διατροφική αλλεργική αντίδραση  μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή του ατόμου που την εμφανίζει.  Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μέσα  λίγα λεπτά έως και μερικές  ώρες  μετά την κατανάλωση του αλλεργιογόνου τροφίμου.  Τροφικές αλλεργίες μπορούν να εμφανιστούν ακόμη και την πρώτη φορά που καταναλώνετε ένα τρόφιμο.

• Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της αλλεργίας τροφίμων περιλαμβάνουν:

• Μούδιασμα ή φαγούρα από το στόμα.
• Κνίδωση, κνησμό ή έκζεμα
• Πρήξιμο (οίδημα) των χειλιών, του προσώπου, της γλώσσας,  του λαιμού, ή άλλων σημείων του σώματος
• Συριγμός, ρινική συμφόρηση ή δυσκολία στην αναπνοή
• Κοιλιακό άλγος, διάρροια, ναυτία ή έμετο
• Ζαλάδα ή τάση για λιποθυμία

•   Αναφυλαξία

Σε μερικούς ανθρώπους, μια τροφική αλλεργία μπορεί να προκαλέσει μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση που καλείται αναφυλαξία. Αυτό μπορεί να προκαλέσει απειλητικά για τη ζωή συμπτώματα, όπως:

• Συστολή και σφίξιμο των αεραγωγών οδών.
• Ένα οίδημα στο λαιμό ή την αίσθηση ενός κόμπου στο λαιμό, που δημιουργεί δυσκολία στην αναπνοή.
• Σοκ, με μια σοβαρή πτώση της αρτηριακής πίεσης
• Ταχυκαρδία
•  Ζαλάδα, πονοκέφαλο ή απώλεια συνείδησης

Η άμεση αντιμετώπιση της αναφυλαξίας είναι υψίστης σημασίας, ενώ αντίθετα η μη άμεση αντιμετώπιση της μπορεί να οδηγήσει σε κώμα ή θάνατο.

•  Σύνδρομο στοματικής αλλεργίας

Σε πολλά άτομα που εμφανίζουν αλλεργική ρινίτιδα, τρόφιμα όπως  τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά, συγκεκριμένοι ξηροί καρποί, και μπαχαρικά μπορούν να οδηγήσουν σε αλλεργικές αντιδράσεις που προκαλούν αίσθημα καύσου στο στόμα ή κνησμό.   Σε μερικά άτομα το σύνδρομο στοματικής αλλεργίας μπορεί να προκαλέσει οίδημα στο λαιμό ακόμη και αναφυλαξία. Αυτό είναι ένα παράδειγμα διασταυρούμενης αντίδρασης. Οι πρωτεΐνες που βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να προκαλέσουν αντιδράσεις καθώς μοιάζουν με τις πρωτεΐνες που βρίσκονται σε συγκεκριμένα είδη γύρης.   Για παράδειγμα εάν είστε αλλεργικοί στην αμβροσία μπορεί να παρουσιάζετε αντίδραση στο πεπόνι ή εάν είσαστε αλλεργικοί στη γύρη σημύδας μπορεί να εμφανίζετε αντίδραση στα μήλα. Εάν μαγειρεύετε τα φρούτα και τα λαχανικά μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε την αντίδραση αυτή.  Σε γενικές γραμμές τα περισσότερα μαγειρεμένα φρούτα και λαχανικά  δεν προκαλούν συμπτώματα διασταυρούμενης στοματικής αλλεργικής αντίδρασης.

Συνήθεις διασταυρούμενες αντιδράσεις μεταξύ διαφόρων ειδών γύρης, φρούτων και λαχανικών:

•  Έναρξη διατροφικής αλλεργικής αντίδρασης μετά την άσκηση

Σε ορισμένα άτομα προκαλείται διατροφική αλλεργική αντίδραση μετά την έναρξη άσκησης.   Η κατανάλωση ορισμένων τροφίμων μπορεί να σας κάνει  να αισθανθείτε κνησμό ή ζαλάδα αμέσως μετά την έναρξη κάποιας μορφής άσκησης.  Σε σοβαρές περιπτώσεις, μία διατροφική αλλεργική αντίδραση που κάνει την εμφάνιση της  μετά την έναρξη φυσικής δραστηριότητας  μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις όπως κνίδωση ή αναφυλαξία.  Η μη κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων για περίπου δύο ώρες πριν την άσκηση καθώς και  η αποφυγή των συγκεκριμένων τροφίμων μπορεί να βοηθήσει στη πρόληψη του προβλήματος αυτού.

Παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες κινδύνου για τις διατροφικές αλλεργίες είναι:

Οικογενειακό ιστορικό.  Τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για διατροφικές αλλεργίες εάν  το άσθμα, το έκζεμα, η κνίδωση ή οι αλλεργίες, όπως η αλλεργική ρινίτιδα, είναι συνήθη στην οικογένειά τους.

Εμφάνιση διατροφικών αλλεργιών στο παρελθόν:  Τα παιδιά μπορεί να ξεπεράσουν μια διατροφική αλλεργία, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επιστρέψει αργότερα στη ζωή τους.

Άλλες αλλεργίες.   Εάν είστε ήδη αλλεργικοί σε κάποιο τρόφιμο, ενδεχομένως να είσαστε σε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξετε αλλεργία σε κάποιο άλλο τρόφιμο.  Παρόμοια,  εάν έχετε άλλα είδη  αλλεργικών αντιδράσεων, όπως η αλλεργική ρινίτιδα ή έκζεμα, ο κίνδυνος να αναπτύξετε μια διατροφική αλλεργία είναι μεγαλύτερος.

Ηλικία.  Οι  διατροφικές  αλλεργίες είναι συχνότερες στα παιδιά, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά και τα βρέφη. Καθώς μεγαλώνουμε, το πεπτικό σύστημα ωριμάζει και το σώμα είναι λιγότερο πιθανό να απορροφήσει τα τρόφιμα ή τα συστατικά των τροφίμων που προκαλούν αλλεργίες. Ευτυχώς, τα παιδιά ξεπερνούν συνήθως τις αλλεργίες στο γάλα, τη σόγια, το σιτάρι και τα αυγά. Οι σοβαρές αλλεργίες καθώς και οι αλλεργίες στους ξηρούς καρπούς και τα οστρακοειδή είναι πιθανότερο παραμείνουν.

Άσθμα.  Το άσθμα και οι αλλεργίες τροφίμων συχνά εμφανίζονται μαζί. Όταν συμβαίνει αυτό, τόσο οι διατροφικές αλλεργίες όσο και τα συμπτώματα του άσθματος είναι πιθανότερο να είναι ακόμη πιο σοβαρά.

Εξετάσεις και διάγνωση

Δεν υπάρχει πρότυπη δοκιμασία (test) που χρησιμοποιείται για να επιβεβαιώσει ή να αποκλείσει μια διατροφική αλλεργία. Ο γιατρός σας,  θα εξετάσει μια σειρά από συμβάντα πριν προβεί σε διάγνωση. Τα παρακάτω μπορεί να σας βοηθήσουν να προσδιορίσετε αν είστε αλλεργικοί σε κάποιο τρόφιμο ή αν τα συμπτώματα προκαλούνται από κάποιο άλλο αίτιο:

• Περιγραφή των συμπτωμάτων. Περιγράψτε στο γιατρό σας  το ιστορικό των συμπτωμάτων σας – δηλ. ποια  τρόφιμα, πόση ποσότητα από αυτά φαίνεται να προκαλούν τα προβλήματα – και αν έχετε οικογενειακό ιστορικό διατροφικών αλλεργιών ή άλλες αλλεργίες.
• Φυσική εξέταση. Μια προσεκτική εξέταση μπορεί να εντοπίσει ή να αποκλείσει άλλα ιατρικά προβλήματα.
•  Ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων. Ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να κρατήσετε ένα ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων, καταγράφοντας τις διατροφικές σας συνήθειες, τα συμπτώματά και τα φάρμακα που λαμβάνετε προκειμένου  να προσδιορίσει  το πρόβλημα.
• Δερματικές δοκιμασίες.  Η υποδόριος δοκιμασία μπορεί να προσδιορίσει την αντίδρασή σας σε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο.  Σε αυτή τη δοκιμασία,  μία μικρή ποσότητα της ύποπτης ουσίας ή του τροφίμου τοποθετείται στο δέρμα του αντιβραχίου ή της πλάτης.  Το δέρμα σας στη συνέχεια τρυπιέται  με μια βελόνα,  για να επιτρέψει σε μια μικρή ποσότητα της ουσίας να φθάσει  κάτω από την επιφάνεια του δέρματος σας. Εάν είστε αλλεργικοί σε κάποια συγκεκριμένη ουσία που δοκιμάζετε, θα αναπτύξετε αντίδραση.  Παρόλα αυτά,  μια θετική αντίδραση στη δοκιμή αυτή από μόνη της δεν αρκεί για να επιβεβαιώσει μια τροφική αλλεργία.
• Περιοριστική δίαιτα. Μπορεί να σας ζητηθεί να περιορίσετε τα ύποπτα τρόφιμα για μια ή δύο βδομάδες και στη συνέχεια να τα προσθέσετε πίσω στη διατροφή σας.  Η διαδικασία αυτή μπορεί να βοηθήσει στη σύνδεση των συμπτωμάτων με τα συγκεκριμένα τρόφιμα. Ωστόσο, αυτή δεν είναι μια απόλυτα σωστή μέθοδος. Ψυχολογικοί καθώς και φυσικοί παράγοντες, μπορεί να εμπλακούν.
• Αιματολογική εξέταση. Η εξέταση αίματος μπορεί να μετρήσει την απόκριση του ανοσοποιητικού σας συστήματός σε συγκεκριμένα τρόφιμα, ελέγχοντας την ποσότητα των αλλεργικού-τύπου αντισωμάτων στο αίμα σας (αντισώματα ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE). Για τη δοκιμή αυτή, ένα δείγμα αίματος που ελήφθη στο γραφείο του γιατρού σας αποστέλλεται σε ιατρικό εργαστήριο, όπου  διαφορετικά τρόφιμα μπορούν να εξετασθούν. Ωστόσο, αυτές οι εξετάσεις αίματος δεν είναι πάντα ακριβείς.
•  Δοκιμασία τροφίμων. Κατά τη δοκιμασία αυτή, που πραγματοποιείται στο γραφείο του γιατρού, χορηγείται  μικρή, αλλά αυξανόμενη ποσότητα των ύποπτων τροφίμων. Εάν δεν παρατηρείται καμία αντίδραση κατά τη διάρκεια αυτής της δοκιμασία, μπορεί να είστε σε θέση να συμπεριλάβετε αυτά τα τρόφιμα στη διατροφή σας και πάλι.

Θεραπεία – φάρμακα

Ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί μια αλλεργική αντίδραση είναι να αποφευχθούν τα τρόφιμα που προκαλούν συμπτώματα. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειές σας,  μπορεί να έρθετε σε επαφή με τα αλλεργιογόνα τρόφιμα.
Για τις ήπιες αλλεργικές αντιδράσεις: Μη συνταγογραφούμενο φάρμακο ή αντιισταμινικά μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων. Αυτά τα φάρμακα μπορούν να ληφθούν μετά την έκθεση στο αλλεργιογόνο τρόφιμο με σκοπό να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τον  κνησμό ή την κνίδωση. Ωστόσο,  τα αντιισταμινικά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση.
Για μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση: Mπορεί να χρειαστείτε  ένεση επινεφρίνης και εισαγωγή στα έκτακτα περιστατικά. Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από αλλεργίες φέρουν συσκευές για να κάνουν από μόνοι τους ενέσεις  επινεφρίνης  (EpiPen® – Epinephrine Auto-Injectors). Η συσκευή αυτή είναι ένας συνδυασμός σύριγγας – βελόνας που  εγχέει μια μονή δόση από το φάρμακο όταν το άτομο το πιέζει στο μηρό.