Εγκυμοσύνη (ανατομίκες, φυσιολογικές μεταβολές)

Η μέσος όρος χρονικής διάρκειας της εγκυμοσύνης είναι 40 εβδομάδες (39-41 βδομάδες).  Αρχίζοντας την μέτρηση από την 1η ημέρα της τελευταίας περιόδου. Η αλλαγή του μήνα συμβαίνει 10 ημέρες μετά την ημερομηνία αυτή. Επομένως αν η τελευταία περίοδος είναι πχ 10 Σεπτεμβρίου, τότε η αλλαγή του μήνα γίνεται στις 20 κάθε μήνα. Έτσι στις 20 Οκτωβρίου συμπληρώνεται ο 1ος μήνας, στις 20 Νοεμβρίου ο δεύτερος κλπ.

Στο σώμα της εγκύου συμβαίνουν αλλαγές που αποσκοπούν:

• στη ρύθμιση του μεταβολισμού της εγκύου
• στην ανάπτυξη του εμβρύου,
• την προετοιμασία της μητέρας για τον τοκετό και τον θηλασμό

Ανατομικές μεταβολές

Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης παρατηρούνται μεταβολές που αποσκοπούν στην φυσιολογική έκβαση της εγκυμοσύνη, στην σωστή ανάπτυξη του εμβρύου, και το θηλασμό.

Αλλαγές παρατηρούνται:

Στη μήτρα η οποία μεταβάλλεται  έτσι  ώστε να φιλοξενήσει το έμβρυο και να   προετοιμαστεί για τον τοκετό.  Οι αλλαγές που παρατηρούνται στη μήτρα είναι:

•  Υπερπλασία μυομητρίου

•  Υπερβολική αύξηση αιμάτωσης

•  Διάταση μητριαίων και ωοθηκικών αρτηριών και φλεβών

Στο τράχηλο. Ο τράχηλος υπερτρέφεται, αποκτά μια πιο μαλακή σύσταση, αυξάνεται το μέγεθος των αδένων του, ενώ το τραχηλικό στόμιο διατηρείται ανέπαφο κάτι που εξασφαλίζει την ασφάλεια του εμβρύου.

Στο Κόλπο  και στο αιδοίο, αυξάνεται η αιμάτωση της περιοχής, η σύσταση του κολπικού τοιχώματος και του αιδοίου καθίσταται πιο μαλακή και ελαστική, παρατηρείται  κολπική υπερέκκριση κάτι που εξασφαλίζει όξινο περιβάλλον και ως εκ τούτου  προστασία από λοιμώξεις.

Μαστοί η αυξημένη  έκκριση της προγεστερόνης οδηγεί σε υπερπλασία του εκκριτικού επιθηλίου των λοβίων του μαστού και αυξημένη ευαισθησία στο άγγιγμα σε αρχικά στάδια. Επίσης παρατηρείται αυξημένη αιμάτωση της περιοχής.  Κατά τη 12η εβδομάδα αρχίζει να εκκρίνεται ένα διαυγές  υγρό ιδιαίτερα μετά από πίεση που προς το τέλος της εγκυμοσύνης η έκκριση είναι πιο έντονη, το χρώμα είναι  κιτρινωπό και η σύσταση κρεμώδης, ονομάζεται πύαρ  (νερό, λίπος, λευκώματα, NaCl, αδενικά κύτταρα που περιέχουν λίπος).

Επίσης η αύξηση του μεγέθους μαστών οδηγεί σε διάταση δέρματος που συχνά  οδηγεί σε ρήξη ελαστικών ινών και εμφάνιση υποδερμικών ραβδώσεων.

Κοιλιακό τοίχωμα. Παρατηρείται διάταση των κοιλιακών μυών λόγω αύξησης μεγέθους της μήτρας. Επίσης το δέρμα της περιοχής διατείνεται και αποτέλεσμα συχνά να κάνουν την εμφάνισης τους υποδερμικές ραβδώσεις.

Πυελικοί σύνδεσμοι και αρθρώσεις. Παρατηρείται υπεραιμία που οδηγεί σε χαλάρωση και ελαφρώς αυξημένη κινητικότητα συνδέσμων και αρθρώσεων

Αν χαλάρωση είναι ιδιαίτερα αυξημένη (ηβική σύμφυση) παρατηρούνται  δυσκολίες στο περπάτημα

Λειτουργικές μεταβολές

Αναπνευστικό σύστημα. Αυξάνονται οι ανάγκες σε οξυγόνο καθώς,  αυξάνεται ο μεταβολικός ρυθμός και οι ανάγκες για περισσότεροι οξυγόνο στους ιστούς  της μήτρας και του μαστού.  Επίσης παρατηρείται μετατόπιση του διαφράγματος προς τα πάνω και η θωρακική αναπνοή αντικαθιστά την κοιλιακή.  Η έγκυος παίρνει πιο βαθιές αναπνοές αλλά ελάχιστα αυξάνει τον ρυθμό αναπνοής.

Πεπτικό σύστημα. Παρατηρείται μείωση της κινητικότητας του λεπτού εντέρου κάτι που οδηγεί σε καλύτερη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών επίσης παρατηρείται μείωση της οξύτητας του στομάχου και χαλάρωση λείων μυϊκών ινών του οισοφαγικού σφικτήρα  κατάσταση που δημιουργεί συχνά οπισθοστερνικό καύσο. Ακόμη μειώνεται ο χρόνος κένωσης της χοληδόχου κύστης  που σε συνδυασμός με μία υπερχοληστερολαιμία μπορεί να οδηγήσει σε χολολιθίαση. Επίσης λόγω της μειωμένη κινητικότητα παρατηρείται δυσκοιλιότητα

Καρδιαγγειακό σύστημα Αυξάνεται η καρδιακή παροχή. Παρατηρείται ελαφρά υπερτροφία της καρδιάς λόγω αύξησης του όγκου  του αίματος και του έργου της καρδιάς. Η καρδιά μετατοπίζεται προς τα πάνω και αριστερά  λόγω μετατόπισης του διαφράγματος.  Παρόλα αυτά η αρτηριακή πίεση παραμένει σε φυσιολογικά όρια καθώς πέφτουν οι περιφερειακές αντιστάσεις. Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί το Σύνδρομο της κάτω κοίλης φλέβας (μείωση της ποσότητας του αίματος που επιστρέφει στην καρδιά) που  οδηγεί σε μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Αιμοποιητικό σύστημα. Ο όγκος πλάσματος αυξάνει προς το τέλος του 1ου τριμήνου και κατά την 34η εβδομάδα είναι κατά 40% μεγαλύτερος. Η διαθεσιμότητα θρεπτικών υλικών πρέπει να ακολουθήσει τον ρυθμό αύξησης του όγκου του αίματος.  Η παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων αυξάνεται επομένως αυξάνεται ημεταφορά οξυγόνου. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμός Υγείας το κατώτερο φυσιολογικό επίπεδο αιμοσφαιρίνης στην εγκυμοσύνη ορίζονται τα  10,5 g/dl

Ουροποιητικό σύστημα. Το ουροποιητικό σύστημα προσαρμόζεται προκειμένου να καλυφθούν οι αυξημένες μεταβολικές και κυκλοφορικές απαιτήσεις του σώματος της μητέρας. Οι αλλαγές στη νεφρική λειτουργία προκαλούνται λόγω των ορμονών της κύησης, της αύξησης του όγκου του αίματος  και της διαιτητικής πρόσληψης.  Επίσης αυξάνεται η ροή του αίματος στον νεφρό και η  σπειραματική διήθηση.  Από την άλλη η διούρηση παραμένει φυσιολογική λόγω της αυξημένης επαναρρόφης νερού και ηλεκτρολυτών. Επίσης παρατηρείται μειωμένη κινητικότητα ουρητήρων και αυτό οδηγεί σε Βακτηριουρία.  Επίσης αυξάνεται η αποβολή γλυκόζης , αμινοξέων, υδατοδιαλυτών βιταμινών εξαιτίας της αδυναμίας των νεφρών να τα επαναρροφήσουν πλήρως.  Ακόμη παρατηρείται συχνοουρία σε αρχικά στάδια. (δράση προγεστερόνης, πίεση μήτρας σε ουροδόχο.κύστη)

Ορμονική λειτουργία. Κατά την διάρκεια της κύησης έχουμε μεταβολή στην έκκριση των ορμονών επίσης μεταβάλλονται οι μηχανισμοί  παλίνδρομης αλληλορύθμισης.   Η Προγεστερόνη οδηγεί σε χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών της μήτρας & στο έντερο κάτι που οδηγεί σε καλύτερη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών αλλά και δυσκοιλιότητα, τα αυξημένα επίπεδα της προγεστερόνης οδηγούν επίσης σε αυξημένη εναπόθεση λίπους στο σώμα της εγκύου κάτι το οποίο είναι απαραίτητο για τον θηλασμό.   Τα Οιστρογόνα ευθύνονται για την ανάπτυξη και τον έλεγχο της λειτουργίας της μήτρας, την χαλάρωση του συνδετικού ιστού προκειμένουνα διευκολυνθεί το τοκετός και την κατακράτηση υγρών που έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση οιδήματος στα άκρα.

Σωματικό βάρος . Η αύξηση του βάρους σε μία φυσιολογική εγκυμοσύνη θα πρέπει να κυμαίνεται από 10-17 κιλά με μέσο όρο τα 12.  Πιο κάτω θα δείτε σε τι αφορά η αύξηση του σωματικού βάρους της εγκύου.

Απόσπασμα από το Βιβλίο “Διατροφή στα στάδια της Ζωής” του Αντώνη Ζαμπέλα