To ασβέστιο είναι το κύριο δομικό συστατικό των οστών και των δοντιών. Είναι απαραίτητο για την πήξη του αίματος καθώς και τη σύσπαση και τη χάλαση των μυών. Επίσης συμμετέχει στη μεταβίβαση του νευρικού ερεθίσματος, στη διαπερατότητα της κυτταρικής μεμβράνης, στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, επίσης συμβάλλει στην ενεργοποίηση ενζύμων και στην έκκριση ορμονών.
Πηγές Ασβεστίου
Όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα ψάρια που τρώγονται με τα κόκαλα, οι ζωμοί από κόκαλα ζώων, το λευκό αλεύρι σόγιας, τα αμύγδαλα, τα όσπρια, και πολλά πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι και τα διάφορα χόρτα.
Η βιοδιαθεσιμότητα του ασβεστίου ποικίλει ανάλογα με τη σύσταση του τροφίμου. Είναι υψηλή για όλα τα γαλακτοκομικά, καθώς και για πολλά από τα πράσινα λαχανικά. Ωστόσο παράγοντες που περιέχονται σε ορισμένα λαχανικά και κυρίως τα οξαλικά οξέα παρεμποδίζουν την απορρόφηση του.
Διατητικοί παράγοντες που αυξάνουν την απορρόφηση του ασβεστίου
- Η Bιταμίνη D
- Οι πρωτεΐνες (εντούτοις αυξημένη κατανάλωση προδιαθέτει αύξηση αποβολής του ασβεστίου από τα ούρα).
- Η λακτόζη (το γάλα είναι ένα από τα τρόφιμα που χαρακτηρίζονται από υψηλή βιοδιαθεσιμότητα ασβεστίου, κυρίως λόγω της λακτόζης που περιέχει)
- Το όξινο περιβάλλον.
Διαιτητικοί παράγοντες που μειώνουν την απορρόφηση του ασβεστίου
- Η ανεπάρκεια Βιταμίνης D.
- Η έλλειψη ισορροπίας ασβεστίου-φωσφόρου.
- Το φυτικό οξύ (βρίσκεται στον εξωτερικό φλοιό των δημητριακών, και σχηματίζει με το ασβέστιο αδιάλυτο άλας).
- Το οξαλικό οξύ (βρίσκεται άφθονο στο σπανάκι, φιστίκια, παντζάρι, μελιτζάνα).
- Τρόφιμα πλούσια σε άπεπτες φυτικές ίνες (όσπρια, ξηροί καρποί, δημητριακά).
- Το υπερβολικό λίπος.
- Οι τανίνες (συστατικό τσαγιού).
- Η υψηλή αλκαλικότητα.
- Η χρήση καθαρτικών.
- Οι υψηλές προσλήψεις πρωτεΐνης.
- Η μεγάλη κατανάλωση καφέ έχουν ως αποτέλεσμα την αυξημένη απέκκριση του ασβεστίου δια μέσου ούρων.
Άλλοι παράγοντες που μειώνουν την απορρόφηση του ασβεστίου είναι το stress, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η αύξηση της ηλικίας (μείωση οιστρογόνων για τις γυναίκες).
Συμπτώματα ανεπάρκειας
- Μειωμένη ανάπτυξη του ατόμου
- Φτωχής ποιότητας οστά και δόντια
- Δυσπλασία οστών
- Ραχίτιδα
Κλινικές εκδηλώσεις των ασθενειών που σχετίζονται με το ασβέστιο
- Ραχίτιδα
- Οστεοπόρωση
- Υπερασβεστιαιμία
- Τετανία,
- Νεφρολιθίαση.
Ρύθμιση επιπέδων ασβεστίου στο αίμα
Tα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα καθορίζονται από την έκκριση δύο ορμονών, την παραθυρεοειδή ορμόνη, και την καλσιτονίνη. Η παραθυρεοειδής ορμόνη, εκκρίνεται όταν το ασβέστιο του αίματος βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, ενώ η καλσιτονίνη όταν το ασβέστιο του αίματος βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Η παραθυρεοειδής ορμόνη δρα με τρεις τρόπους:
- Αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο,
- Προκαλεί κινητοποίηση ασβεστίου από τα οστά προς το αίμα
- Μειώνει τη νεφρική του απέκκριση.
Όταν αυξηθεί το επίπεδο του ασβεστίου στο αίμα η παραθυρεοειδής ορμόνη παύει να εκκρίνεται ενώ η καλσιτονίνη αναστέλλει τη μετακίνηση του ασβεστίου από τα οστά. Σύμφωνα με τα πιο πάνω ο σκελετός λειτουργεί ως μια τράπεζα που προμηθεύει ασβέστιο τον οργανισμό σε περιπτώσεις που η διαιτητική πρόσληψη δεν είναι επαρκείς. Όμως η προσκόλληση σε δίαιτες φτωχές σε ασβέστιο κατά τη φάση της ανάπτυξης έχει ως αποτέλεσμα την χαμηλή μέγιστη οστική πυκνότητα. Ως μέγιστη οστική πυκνότητα χαρακτηρίζεται η μέγιστη οστική πυκνότητα που το άτομο φθάνει στη διάρκεια της ζωής του. Το ασβέστιο βρίσκεται στα οστά υπό την μορφή υδροξυαπατίτη. Η πυκνότητα των οστών είναι συνάρτηση της, περιεκτικότητας τους σε ασβέστιο και φθάνει τη μέγιστη τιμή σε κάποια ηλικία μεταξύ 20-30 ετών. Εκτός από την οστική πυκνότητα και η οστική μάζα είναι συνάρτηση της περιεκτικότητας των οστών σε ασβέστιο.
Άλλες ορμόνες που επιδρούν στα επίπεδα του ασβεστίου είναι η αυξητική ορμόνη της υπόφυσης, γιατί είναι υπεύθυνη για την αύξηση του μήκος των οστών, και τα αδρενοκορτικοειδή, οι ορμόνες αυτές αυξάνουν την αποβολή του ασβεστίου από τα νεφρά , μειώνουν την απορρόφηση του από το λεπτό έντερο και αναστέλλουν τον παραπέρα σχηματισμό των οστών και την εναπόθεση ασβεστίου σ’αυτά.
Αναλυτικά ο ρόλος του Ασβεστίου
Το 99% του ασβεστίου βρίσκεται στα οστά και τα δόντια, με αποτέλεσμα να αποτελεί δομικό συστατικό των οστών και των δοντιών.
Το 1% του ασβεστίου εξυπηρετεί τις ακόλουθες λειτουργίες:
- Πήξη αίματος. Επειδή το ασβέστιο καταλύει τη μετατροπή της προθρομβίνη σε θρομβίνη θεωρείται απαραίτητο στοιχείο για τη πήξη του αίματος.
- Μυϊκή σύσπαση και χάλαση. Ο ζωτικός αυτός ρόλος δεν αφορά μόνο τους περιφερικούς μυς, αλλά το ασβέστιο θεωρείται σημαντικό ακόμη και για την καρδιακή λειτουργία. Όταν το ασβέστιο έχει χαμηλότερη τιμή από τη φυσιολογική τότε εκδηλώνουν συμπτώματα τετάνου.
- Μεταβίβαση νευρικού ερεθίσματος. Το ασβέστιο θεωρείται απαραίτητο για τη μεταβίβαση του νευρικού ερεθίσματος. Είναι απαραίτητο για την έκκριση νευροδιαβιβαστών, καθώς επίσης και για τη ροή ιόντων κατά μήκος των κυτταρικών μεμβρανών.
- Διαπερατότητα κυτταρικής μεμβράνης. Το ιονισμένο ασβέστιο ρυθμίζει τη διαπερατότητα υγρών δια μέσου της κυτταρικής μεμβράνης .
- Ενεργοποίηση ενζύμων. Ενεργοποιεί πολλά ένζυμα όπως τη λιπάση και ορισμένες πρωτεάσες.
- Έκκριση ορμονών. Επίσης, το ασβέστιο θεωρείται απαραίτητο για την έκκριση ορισμένων ορμονών ή παραγόντων που προκαλούν απελευθέρωση – έκκριση ορμονών.
- Συμμετέχει επίσης στη διατήρηση φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης.
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος & Life Coach
Δείτε επίσης:
