Υπάρχουν άνθρωποι που βιώνουν τα λάθη τους ως ένδειξη κακίας, κατηγορούν συνεχώς τον εαυτό τους και αποδίδουν βαριά και αρνητικά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητά τους. Είναι οι ενοχικοί άνθρωποι, αυτοί που είναι πάντα έτοιμοι να ισοπεδωθούν ψυχικά, να χρεωθούν το φταίξιμο, τα λάθη και τις κακές συμπεριφορές των άλλων.
Το ενοχικό άτομο πιστεύει ότι όχι μόνο προκαλεί αλλά και αξίζει τις ταπεινωτικές συμπεριφορές των φίλων , των συνεργατών ή των συντρόφων του, που νιώθει αδύναμο μπροστά τους και δεν μπορεί να αναγνωρίσει κανένα καλό στοιχείο επάνω του.
Είναι τελείως διαφορετικό να θεωρούμε τον εαυτό μας υπεύθυνο για κάποιο λάθος, και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη και διαφορετικό να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για ότι συμβαίνει γύρω μας, αλλά ακόμα και γι’ αυτά που δεν έχουμε καμία ανάμειξη.
Η ενοχή είναι ένα άκρως τιμωρητικό και βασανιστικό συναίσθημα που κανείς δεν το αξίζει. Το άτομο το βιώνει με τρομερή ένταση και έντονο «αυτομαστίγωμα».
Ο ενοχικός άνθρωπος υποφέρει από συναισθηματική εγκατάλειψη, πιστεύει ότι την αξίζει γιατί δεν είναι αρκετά καλός. Συνήθως είναι ντροπαλός, επιφυλακτικός και συνεσταλμένος, μήπως γίνει αποδεκτός και εν τέλει δεν εγκαταλειφθεί.
Το κακό με την ενοχή είναι ότι είναι πάντα «καμουφλαρισμένη» με ευγενικά αισθήματα, κυρίως προς τους άλλους αλλά είναι ύπουλη γιατί «κακοποιεί» το άτομο που την βιώνει.
Παιδικές καταγραφές που συμβάλλουν στην ενοχή:
- Το θάρρος είναι επικίνδυνο και τιμωρείται
- Πρέπει να είμαι πάντα καλός σε αυτά που θέλουν οι άλλοι….
- Αν είμαι «καλό παιδί», θα με αγαπάνε
- Αν είμαι εκεί στις ανάγκες των άλλων, θα με δέχονται
- Μην είσαι αυθόρμητος
- Μη ανοίγεσαι συναισθηματικά, θα εκτεθείς
- Οι άντρες δεν κλαίνε
- Να γελάς πάντα, να είσαι ευχάριστος στους άλλους…
Eύη Bασιλείου, ψυχολόγος
