Tο γνωρίζετε ότι μπορεί να έχετε αυξημένο σωματικό λίπος έστω και εάν το βάρος σας, στη ζυγαριά εμφανίζεται απόλυτα φυσιολογικό; Για δεκαετίες ο ΔΜΣ ήταν το απόλυτο εργαλείο για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου που σχετίζεται με την παχυσαρκία. Παρόλα αυτά, το χρήσιμο αυτό εργαλείο δε μας λέει όλη την αλήθεια καθώς εκτιμά το ποσοστό σωματικού λίπους βασιζόμενο στο ύψος και το βάρος. Βέβαια, ο τύπος αυτός δεν μπορεί να υπολογίσει πόσο, πως, και που έχει αποθηκευτεί η περίσσεια σωματικού λίπους. Η διάκριση αυτή είναι σημαντική για την καρδιαγγειακή λειτουργία, η οποία επηρεάζεται από το σπλαχνικό λίπος.
Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις ο ΔΜΣ κατατάσσει λανθασμένα περίπου το 50% των ατόμων σε λάθος κατηγορία. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί κάποιος να έχει αποθηκευμένο περισσότερο σωματικό λίπος χωρίς απαραίτητα να είναι υπέρβαρος.
Κοιλιακό λίπος
Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Χρήστος Μαντζώρος* μερικοί άνθρωποι είναι προγραμματισμένοι γενετικά για να έχουν περισσότερο λιπώδη ιστό κάτω από το δέρμα τους. Το λίπος αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιόδους πείνας. Παράλληλα άλλοι άνθρωποι έχουν πολύ λιγότερα λιποκύτταρα από αυτό που ίσως θα έπρεπε, επομένως αποθηκεύουν και λιγότερο υποδόριο λίπος (λίπος κάτω από το δέρμα).
Στα άτομα που δεν διαθέτουν επαρκή ποσότητα λιποκυττάρων (ή τα άτομα των οποίων ο λιπώδης ιστός έχει ήδη γεμίσει), τα σωματίδια λίπους ταξιδεύουν στην κυκλοφορία του αίματος και συσσωρεύονται στο ήπαρ, στους μυς καθώς και σε άλλα όργανα τα οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν έχουν λίπος. Αυτό οδηγεί επίσης στη συσσώρευση σπλαχνικού ή “κοιλιακού” λίπους. Ο τρόπος αυτός κατανομής λίπους που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για την υγεία. Το σπλαγχνικό λίπος συσχετίζεται με αντίσταση στην ινσουλίνη και άλλες μεταβολικές ανωμαλίες. Ο Δρ. Μαντζώρος μας λέει επίσης ότι το σπλαχνικό λίπος ενεργοποιεί την απελευθέρωση φλεγμονωδών ουσιών που βλάπτουν τις αρτηρίες.
Ποια άτομα είναι επιρρεπή στο σπλαχνικό λίπος;
Η τάση συσσώρευσης σπλαχνικού λίπους διέπεται από γενετικές διαφορές. Οι διαφορές αυτές σχετίζονται με την εθνικότητα αλλά και διαφορές που έχουν να κάνουν με το φύλο. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που κληρονομούν δύο αντίγραφα (ένα από κάθε γονέα) μιας μετάλλαξης σε ένα γονίδιο που εμπλέκεται στο μεταβολισμό του λίπους είναι πιθανότερο να έχουν υψηλότερες ποσότητες σπλαχνικού λίπους σε σχέση με αυτόν που έχει κληρονομήσει ένα μόνο αντίγραφο. Αυτοί που δεν έχουν αντίγραφα της γονιδιακής μετάλλαξης είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις – ακόμα και αν γίνουν παχύσαρκοι. Για παράδειγμα οι λευκοί άντρες και οι μαύρες γυναίκες τείνουν να συσσωρεύουν περισσότερο σπλαχνικό λίπος σε σχέση με τους μαύρους άνδρες και τις λευκές γυναίκες.
Λίπος και ηλικία
Με την ηλικία, οι άνθρωποι τείνουν να χάνουν μυϊκό ιστό. Ειδικά εκείνο τον τύπο των εξειδικευμένων μυϊκών ινών που είναι υπεύθυνες για τις γρήγορες εκρήξεις ταχύτητας και δύναμης. Το λίπος, συχνά συσσωρεύεται στον υπόλοιπο μυϊκό ιστό, προκαλώντας αύξηση του σωματικού σας λίπους ακόμη και όταν το βάρος σας παραμένει σταθερό. Αυτό συνδέεται στενά με τη φλεγμονή και την εμφάνιση διαβήτη. Μπορεί επίσης να εξηγήσει γιατί η μέτρηση του Δείκτη Μάζα Σώματος δεν σας παρέχει σωστή πληροφόρηση σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία σας.
Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η περιφέρεια μέσης και ο λόγος περιφέρειας μέσης – ισχίου είναι καλύτεροι δείκτες της μεταβολικής υγείας σε σχέση με το ΔΜΣ. Ακόμη και μεταξύ των ατόμων με ίδιο ΔΜΣ, εκείνοι που έχουν μεγάλη περιφέρεια μέσης (πάνω από 101cm για τους άνδρες και 89cm για τις γυναίκες) , βρίσκονται σημαντικά σε υψηλότερο κίνδυνο. Αντίθετα, οι άνθρωποι που τείνουν να φέρουν το λίπος τους στους γοφούς και τους μηρούς (σχήμα αχλαδιού), ο λόγος περιφέρειας μέσης- γλουτών είναι χαμηλότερος. Έτσι τα άτομα αυτά είναι λιγότερο επιρρεπή σε καρδιακές παθήσεις σε σχέση με τα άτομα με κοιλιακή – κεντρική παχυσαρκία (σχήμα μήλου).
Πως να μετρήσετε σωστά τη μέση σας
Για να μετρήσετε με ακρίβεια τη μέση σας, εκπνέετε και περάστε τη μεζούρα γύρω από τη κοιλιά σας (ιδανικά χωρίς ρούχα) πάνω ακριβώς από τον ομφαλό σας. Μη ρουφάτε την κοιλιά σας και μη σφίξετε τη μεζούρα γύρω από την περιοχή.
Για να υπολογίσετε το λόγο της μέσης – ισχίου, πρώτα μετρήστε τους γοφούς σας τοποθετώντας τη μεζούρα γύρω από το πιο φαρδύ σημείων των γλουτών σας. Φροντίστε το μέτρο να είναι σωστά τοποθετημένο. Στη συνέχεια, διαιρέστε την περιφέρειας μέση προς την περιφέρεια γλουτών.
Αποτελέσματα μετρήσεων που υποδηλώνουν υψηλό κίνδυνο
Περιφέρεια μέσης
Γυναίκες : 89cm και πάνω Άντρες: 101cm και πάνω
Λόγος περιφέρειας μέσης/γλουτών
Γυναίκες: 0.9 και πάνω Άντρες: 1.0 και πάνω
Τι πρέπει να κάνετε για το σπλαχνικό λίπος;
Τα άτομα με κοιλιακή παχυσαρκία – ακόμη και αν δεν είναι υπέρβαρα – μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακής νόσου με τακτική άσκηση και υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
*Καθηγητής ιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deacones, το οποίο συνεργάζεται με το Harvard
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος & Life coach
Δείτε επίσης:
- Απλές συμβουλές για απώλεια βάρους
- Συμβουλές για υγεία και ευεξία
- Θέλω να αδυνατίσω αλλά μου φαίνεται βουνό
