Ακμή και διατροφή
Η εμφάνιση της ακμής στην εφηβεία θεωρείται ως ένα φυσιολογικό φαινόμενο, τουλάχιστον όσον αφορά στην ελαφριά μορφή της. Συνήθως εμφανίζεται στα μέσα της εφηβείας. Όσον αφορά στην κλινική της εικόνα, αυτή μπορεί να ποικίλει από ελαφριά, επιφανειακή – παροδική μορφή έως χρόνια – βαριά φλεγμονή με επίδραση στη γενική διάθεση του ατόμου. Εάν συμπεριλάβουμε όλες τις ελαφριές, επιφανειακές μορφές ακμής, τότε μπορούμε να πούμε ότι το 85% όλων των εφήβων παρουσιάζουν ακμή σε κάποια φάση.
Κοινή ακμή
Η κοινή ακμή αποτελεί ασθένεια των σμηγματογόνων αδένων και των τριχοσμηγματογόνων θυλάκων. Αυτό που φαίνεται να συμβαίνει είναι οι διέγερση των σμηγματογόνων αδένων από τα ανδρογόνα, λόγω κυρίως της αυξημένη παραγωγής ανδρογόνων που παρατηρείται στην εφηβεία. Ο μηχανισμός αυτός αποτελεί συνήθως τον πιο σημαντικό παράγοντα στην παθογένεια της ακμής.
Η επίδραση των ανδρογόνων οδηγεί συνήθως σε μία αύξηση της έκκρισης του σμήγματος και φαίνεται να επηρεάζει επίσης την κερατινοποίηση και τη βακτηριακή χλωρίδα του τριχοσμηγματογόνου θύλακα. Οι τραυματικές επιδράσεις της ακμής είναι αποτέλεσμα των φλεγμονωδών αντιδράσεων που συμβαίνουν μέσα και γύρω από το τριχοσμηγματογόνο θύλακα.
Εντούτοις η ακμή αποτελεί μία πολυπαραγοντική διαταραχή. Πολλοί άνθρωποι, ιδιαίτερα ο απλός κόσμος θεωρούν ότι διάφορα τρόφιμα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ακμή. Τέτοια τρόφιμα είναι οι σοκολάτες, τα γλυκά, λιπαρά κλπ. Κάτι τέτοιο, πιθανόν να μην είναι απόλυτα σωστό, αν και οι διατροφικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάζουν την όλη διαδικασία μέχρι ενός σημείου. Ο ρόλος της διατροφής στην ακμή δεν έχει ξεκαθαριστεί μέχρι και σήμερα από την βιβλιογραφία.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι η αξιολόγηση οποιασδήποτε θεραπείας στην ακμή είναι δύσκολη εκτός και εάν η αλλαγή αυτή είναι μεγάλη. Τέτοιες αξιολογήσεις απαιτούν κατάρτιση, καθώς και ένα αρκετά μεγάλο και σωστά επιλεγμένο δείγμα ασθενών. Οι επιδράσεις των διατροφικών παραγόντων στην ακμή είναι ακόμη πιο δύσκολο να αξιολογηθούν σε σχέση με τις επιδράσεις ενός μεμονωμένου φαρμάκου.
Τι μας λένε οι έρευνες σχετικά με τη σχέση ακμής – διατροφής
Υπάρχουν λίγες έως και ελάχιστες έρευνες σχετικά με τις επιδράσεις διάφορων διατροφικών παραγόντων στην ακμή. Η συνολική εικόνα που έχει επικρατήσει είναι ότι υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ ακμής και διατροφής. Αυτό αφορά κυρίως τη σοκολάτα, τα γλυκά, τα αναψυκτικά. Επίσης τη μπύρα, το κρασί καθώς και άλλα πιο δυνατά αλκοολούχα ποτά, όπως και τα πολύ λιπαρής σύστασης τρόφιμα. Ο Αμερικανικός Ιατρικός Σύλλογος συνιστά αποφυγή των προϊόντων αυτών. Από την άλλη, κάποιοι δερματολόγοι αντικρούουν τις απόψεις αυτές. Υποστηρίζουν ότι πρόκειται για απαγορευμένα τρόφιμα, ιδιαίτερα νόστιμα και απολαυστικά για όλους, ιδιαίτερα τος εφήβους. Συνεχίζουν σημειώνοντας ότι είναι παρατραβηγμένο να απαγορεύονται τα τρόφιμα αυτά στους εφήβους που ούτως ή άλλως διανύουν μια πολύ ιδιαίτερα φάση στη ζωή τους.
Σοκολάτα και ακμή
Ιδιαίτερα όσον αφορά στη σοκολάτα έχει ενοχοποιηθεί ως ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας στην ακμή. Οι ασθενείς συχνά υποστηρίζουν ότι εμφανίζουν περισσότερες φλύκταινες (σπυράκια που περιέχουν πύον) μέσα σε λίγες μέρες μετά την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων σοκολάτας. Παρόλα αυτά σε έρευνα που έγινε και η οποία σύγκρινε τις επιδράσεις της σοκολάτας με placebo σοκολάτα, δεν παρατηρήθηκε καμία διαφορά σχετικά με την ακμή, μεταξύ των δύο αυτών ομάδων.
Γλυκά – αναψυκτικά και ακμή
Επίσης όσον αφορά στο τρόπο με τον οποίο τα γλυκά, τα ποτά τύπου Cola και αναψυκτικά μπορεί να επηρεάζουν τις βλάβες της ακμής, δεν έχει μέχρι σήμερα διευκρινιστεί. Ως γνωστό τα τρόφιμα αυτά περιέχουν ενισχυτικά γεύσης, συντηρητικά και χρωστικές. Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι οι αζωτούχες χρωστικές ύλες που υπάρχουν στα τρόφιμα αυτά, μπορεί να επιδεινώνουν την ακμή, παρόλα αυτά τα στοιχεία δεν είναι αρκετά πειστικά. Εντούτοις μπορεί να ισχύουν σε κάποιες περιπτώσεις ασθενών.
Αλκοόλ και ακμή
Η μπύρα, το κρασί και το αλκοόλ, σε μεγάλες ποσότητες προκαλούν επιδείνωση της ακμής πιθανά λόγο της γενικής αύξησης της φλεγμονώδους αντίδρασης του δέρματος μετά τη κατανάλωση αλκοόλ.
Λιπαρά τρόφιμα και ακμή
Όσον αφορά στο ρόλο των λιπαρών τροφίμων στην ακμή είναι και αυτός αμφίβολος. Από την άλλη, η νηστεία συχνά βελτιώνει τις περιπτώσεις της ακμής και η αλλαγή από μια συνηθισμένη δίαιτα σε μια χορτοφαγική δίαιτα σε κάποιες περιπτώσεις είχε ως αποτέλεσμα βελτίωση της ακμής.
Υπάρχουν κάποια θρεπτικά συστατικά στη διατροφή που μπορεί να βελτιώνει την ακμή;
Ψευδάργυρος
Είναι στοιχείο που συμμετέχει στη δομή δεκάδων ενζύμων που εμπλέκονται στο μεταβολισμό της ενέργειας, στη σύνθεση νουκλεϊκών οξέων (συστατικά του γενετικού υλικού), των πρωτεϊνών κλπ. Φαίνεται να έχει κάποια σχέση με την ακμή. Συγκεκριμένα μια δίαιτα χαμηλή σε ψευδάργυρο μπορεί να χειροτερεύσει ή να ενεργοποιήσει την ακμή, ιδιαίτερα τις φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Αυτό εμφανίζεται όταν ακολουθείται διατροφή χαμηλή σε ψευδάργυρο για 10-14 ημέρες σε ασθενείς με ακμή. Υπάρχουν επίσης σοβαρές αναφορές για επιδείνωση της ακμής σε ασθενείς με ενδοφλέβια σίτιση χαμηλής συγκέντρωσης σε ψευδάργυρο. Η οξεία φλεγμονώδης ακμή έχει συσχετισθεί με παρατεταμένη ενδοφλέβια υπερσίτιση η οποία όμως ήταν ανεπαρκής σε ψευδάργυρο. Βρέθηκε ότι αγόρια με σοβαρή μορφή ακμής είχαν μειωμένα επίπεδα ψευδαργύρου στο αίμα σε σχέση με τα υγιή άτομα της ομάδας ελέγχου.
Τρόφιμα πλούσια σε ψευδάργυρο είναι τα μαλάκια, τα οστρακόδερμα, το κρέας, τα σύκα, τα μανιτάρια, το φύτρο των δημητριακών και οι ξηροί καρποί.
Πολυακόρεστα λιπαρά
Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα φαίνεται να έχουν κάποια επίδραση στην ακμή καθώς παρατηρήθηκε βελτίωση της ακμής σε άτομα που έλαβαν πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Ενώ αντίθετα δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά δεν έδειξε κάποια βελτίωση της ακμής. Υποστηρίζεται ότι η ανεπάρκεια απαραίτητων λιπαρών οξέων και ψευδαργύρου διεγείρει την αύξηση της δραστηριότητας των σμηγματογόνων αδένων.
Τα πολυακόρεστα λίπη τα βρίσκουμε στα φυτικά έλαια, στους ξηρούς καρπούς, στα ψάρια, στο αβοκάντο κλπ.
Βιταμίνη Α
Ένα άλλο θρεπτικό συστατικό που φαίνεται να έχει θετική επίδραση στην ακμή είναι η βιταμίνη Α. Χρόνια τώρα η βιταμίνη Α χρησιμοποιείται στη θεραπεία της ακμής. Ενδεχομένως να έχει συγκεκριμένη επίδραση στο μηχανισμό σχηματισμού φαγεσώρων (μαύρα και λευκά στίγματα). Σε έρευνα που έγινε παρατηρήθηκε ότι τα επίπεδα της βιταμίνης Α στο ορό σε άτομα με ακμή ήταν φυσιολογικά. Αργότερα όμως βρέθηκε ότι τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια με σοβαρή μορφής ακμή είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα πρωτεϊνικών – υποδοχέων βιταμίνης Α (ρετινόλης) σε σχέση με τα υγιή άτομα της ομάδας ελέγχου.
Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη Α είναι το συκώτι, ο κρόκος του αυγού, και τα γαλακτοκομικά προϊόντα στα οποία δεν έχει αφαιρεθεί πλήρως το λίπος. Ενώ τρόφιμα πλούσια σε προβιταμίνη Α, η οποία μετατρέπεται σε βιταμίνη Α στο οργανισμό είναι τα καρότα, καθώς όλα τα φρούτα και λαχανικά με βαθύ κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα όπως τα βερίκοκα, το πεπόνι, το μάνγκο, τα κολοκυθάκια, οι γλυκοπατάτες κλπ.
Συμπέρασμα
Δεν υπάρχουν σοβαρά στοιχεία που να υποστηρίζουν την απομάκρυνσης της σοκολάτας, των γλυκών, και αναψυκτικών από τη διατροφή των ατόμων που έχουν ακμή. Από την άλλη η έκκριση σμήγματος από τους σμηγματογόνων μπορεί να βελτιωθεί από αλλαγές στη διατροφή. Τι μπορεί να επιτευχθεί από μια ισορροπημένη αλλαγή στη διατροφή είναι κάτι που θα πρέπει να αποδειχθεί. Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα δεδομένα πιθανόν η ανεπάρκεια ψευδαργύρου, βιταμίνης Α και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων έχει αρνητική επίδραση στην ακμή.
